کد مطلب:25478 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:23

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

با توجه به اين كه خداوند از هزاران سال پيش، پيامبرانش را معلوم ساخته و در برخي كتب آسماني وعده حيات و ظهور آنان را داده و خواست خدا بود كه آنان خوب باشند و همه فضايل را داشته باشند، آيا انبيا در پاك و خوب بودن خود نقشي داشتهاند؟

از روايات فراوان استفاده ميشود كه گزينش انسان هايي از هزاران سال پيش به عنوان پيامبر يا امام و بخشش ابزارهاي لازم (علم و عصمت) براي ايفاي كامل مسئوليتهاي محوّله و هدايت بشر، براساس ملاك و معيار بوده است.

خداوند با علم نامحدود خود ميداند كدام يك از بندگانش با استفاده از اختيار خود، قدر موهبتهاي الهي را بيشتر ميشناسد و مسئوليتهاي ناشي از آن را بهتر از ديدگان انجام ميدهد،از اين رو آنان را پيشاپيش گزينش كرد و به بشر معرفي نمود.

به ديگر بيان: گزينش آنان و علم و اراده و عصمت خداداديشان، معلول شايستگيهاي آنان بوده است، يعني علم خداوند به اين كه آنان در شرايط عادي و پيش از عطاي علم و اراده و عصمت ويژه، حداكثر ظرفيت استعدادهاي خود را (كه در نهاد هر انساني وجود دارد) در طاعت و بندگي و تقرّب به خدا به كار ميگيرند، سبب شده از ميان همه انسانها برگزيده شوند: الله أعلم حيث يجعل رسالته.(1)

در عين حال افاضه آن موهبتها سبب نشد كه اختيار از آنان سلب گردد و توان گناه و نافرماني نداشته باشند. شاهد اين مدعا ترك اوليها، بيداريها و استغفارها و گريههاي آنان و درخواستهاي عاجزانهشان از خدا است.

بنابراين پيامبران مانند بقيه مردم مكلف بودند و بر اعمالشان ثواب داده ميشود، چون (كردارشان اختيار است و در ترك معاصي مجبور نيستند، بلكه مختار هستند، منتهي خدا بينشي به ايشان عطا فرموده كه با اختيار خويش دست به كارهاي زشت نميزنند، البته به صورتي كه سلب اختيار شود، زيرا بدون اختيار، گناه نكردن هنر نيست، چون هر كس را خدا به زور از كار زشت بازدارد، فضل و برتري ندارد. كمال پيامبران به عنوان يك انسان به اين است كه با اختيار خود، از گناهان خودداري ميكنند و اوامر خدا را اطاعت ميكنند. خداوند به اين حقيقت در نهاد انسانها و بلكه به تمام جهان آفرينش، از ازل علم دارد و علم غيبي كه خدا دارد، از سرنوشت انسانهاي شايسته و پيامبران كه با اختيار خود مرتكب گناه نميشوند، آگاه است. كساني را براي رسالت بر ميگزيند كه ميداند به اختيار خودشان مرتكب معاصي نميشوند.

مددهاي غيبي هم كه خدا به انبيا عطا ميكند، براساس ضوابطي است، ولي موجب سلب اختيار نميشود. كارهاي زشتي هست كه همگي پليدي آنها را قبول داريم و هيچ وقت قصد انجامش را نميكنيم، ولي مجبور نيستيم. انبيا هم به واسطه علمي كه از حقيقت گناهان دارند، پليدي گناه را چنان ميبيند كه هيچ وقت هوس ارتكاب آن را نميكنند، ولي مجبور نيستند گذشته از آن كه اراده الهي با اختيار انسان منافات ندارد، زيرا در متعلق اراده الهي، اختيار انسان اخذ شده، يعني خدا اراده كرده است كه پيامبران با اختيار خودشان كارهاي خوب را انجام بدهند و از كارهاي بد دوري كنند. (2)

پينوشتها:

1 - اعراف (7) آيه 23.

2 - برگرفته از معارف قرآن (4 و 5) استاد مصباح، ص 162.